จิตพิสัย (Affective Domain) คือ พฤติกรรมที่เกี่ยวกับค่านิยม ความรู้สึก ความซาบซึ้ง ทัศนคติ ความเชื่อ ความสนใจและคุณธรรม ซึ่งพฤติกรรมในด้านนี้อาจไม่เกิดขึ้นในทันที ดังนั้น การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยการจัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม และสอดแทรกสิ่งที่ดีงามอยู่ตลอดเวลา จะทำให้พฤติกรรมของผู้เรียนเปลี่ยนไปในแนวทางที่พึงประสงค์ได้ ซึ่งบลูมได้แบ่งลำดับขั้นของพฤติกรรมออกเป็น 5 ระดับ ได้แก่
1. รับรู้ (Receive) คือ ความรู้สึกที่เกิดขึ้นต่อปรากฏการณ์หรือสิ่งเร้าอย่างใดอย่างหนึ่ง ซึ่งเป็นไปในลักษณะของการแปลความหมายของสิ่งเร้านั้นว่าคืออะไร แล้วแสดงออกมาในรูปของความรู้สึกที่เกิดขึ้น
2. ตอบสนอง (Respond) คือ การกระทำที่แสดงออกมาในรูปของความเต็มใจ ยินยอมและพอใจต่อสิ่งเร้านั้นซึ่งเป็นการตอบสนองที่เกิดจากการคัดสรรแล้ว
3. เห็นคุณค่า (Value) คือ การเลือกปฏิบัติในสิ่งที่เป็นที่ยอมรับกันในสังคม โดยการยอมรับนับถือในคุณค่านั้น ๆ หรือปฏิบัติตามในเรื่องใดเรื่องหนึ่งจนกลายเป็นความเชื่อ แล้วจึงเกิดทัศนคติที่ดีในสิ่งนั้น
4. จัดระบบคุณค่า (Organize) คือ การสร้างแนวคิดหรือการจัดระบบของค่านิยมที่เกิดขึ้นโดยอาศัยความสัมพันธ์ ถ้าเข้ากันได้ก็จะยึดต่อไปแต่ถ้าขัดกันอาจไม่ยอมรับอาจจะยอมรับค่านิยมใหม่โดยยกเลิกค่านิยมเก่า
5. พัฒนาเป็นลักษณะนิสัย (Characterize) คือ การนำค่านิยมที่ยึดถือมาแสดงพฤติกรรมที่เป็นนิสัยประจำตัว เน้นให้ประพฤติปฏิบัติแต่สิ่งที่ถูกต้องดีงาม พฤติกรรมด้านนี้จะเกี่ยวกับความรู้สึกและจิตใจ ซึ่งจะเริ่มจากการได้รับรู้จากสิ่งแวดล้อม แล้วจึงเกิดปฏิกิริยาโต้ตอบ ขยายกลายเป็นความรู้สึกด้านต่าง ๆ จนกลายเป็นค่านิยมและยังพัฒนาต่อไปเป็นความคิด อุดมคติ ซึ่งจะควบคุมทิศทางของพฤติกรรมของแต่ละคนด้วย
ตารางที่ 6.7
แสดงคำกริยาสะท้อนพฤติกรรมด้านจิตพิสัย
|
ลำดับขั้นของพฤติกรรม |
คำกริยาที่สะท้อนพฤติกรรมด้านจิตพิสัย |
|
รับรู้
(Receive) |
ฟัง สังเกต ดู สนใจ ถาม เลือก อธิบาย ทำตาม ให้ ถือ ชี้ ใช้ ตอบ ยอมรับ ระวัง ตั้งใจ ฟังคนอื่นพูด |
|
ตอบสนอง
(Respond) |
เชื่อฟัง ทำตาม ยินยอม ไม่ขัดขืน เห็นด้วย ตอบ ช่วย
สนใจ สื่อสาร ปรับ สอดคล้อง อนุญาต ยอมรับ รับผิดชอบ ให้ |
|
เห็นคุณค่า
(Value) |
เลือกใช้ เลือกรับ ยอมรับ วางตัว ประพฤติ ปฏิบัติ
เลือก มอบหมาย ตัดสินใจ แสดงให้เห็น ริเริ่ม ให้ความสำคัญ ค้นหา |
|
จัดระบบคุณค่า
(Organize) |
ปรับ จัดเรียง จัดสมดุล คัดเลือก สร้างกรอบความคิด
ใช้สูตรแสดง คิดวิธี กำหนดสูตร บัญญัติ จัดกลุ่ม จัดลำดับ บริหาร |
|
พัฒนาเป็นลักษณะนิสัย
(Characterize) |
แสดง สนับสนุน ป้องกัน เป็นตัวอย่าง ยกตัวอย่าง
ชักจูง กำหนด แสดงให้เห็นถึง รักษา ช่วยเหลือ |
การเขียนจุดประสงค์การเรียนรู้ให้สมบูรณ์และมีประสิทธิภาพนั้น
ควรเขียนให้มีองค์ประกอบ 3 ด้าน คือ 1. สถานการณ์ เงื่อนไข ต้นเหตุ หรือองค์ความรู้ 2. พฤติกรรมหรือเป้าหมายที่ต้องการให้เกิดขึ้น
3. เกณฑ์หรือเงื่อนไขที่ทำให้บรรลุเป้าหมาย
โดยองค์ประกอบทั้ง 3 ด้านนี้สามารถเขียนสลับที่กันได้
ทั้งนี้ควรใช้คำกริยาที่ระบุพฤติกรรมหรือเงื่อนไขที่ละเอียดและชัดเจน เช่น
-
เมื่อนักเรียนอ่านสถานการณ์ปัญหาในใบงานที่ 6.1 แล้วสามารถแสดงวิธีการแก้ปัญหาได้ถูกต้องอย่างน้อย 5 ข้อ
-
นักเรียนสามารถอธิบายความหมายของเศษส่วนได้ถูกต้อง
-
นักเรียนสามารถยกตัวอย่างรูปเรชาคณิตในชีวิตประจำวันได้อย่างน้อย 4
ตัวอย่าง
ฯลฯ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น